دوبیتی های عامیانه ی هزاره گی

قدِ سروِ چنارشی بی نظیره

دو چشمایِ خمارشی بی نظیره

دیستا بَل گوش دَیدوو خاندیشی 1  نوربند

شیشتونی 2  باوقارشی بی نظیره

**************************

به نازِ چشمِ مستت مدهوشم من

به دل غوغا به پاست لیک، خاموشم من

مرامِ زندگی وُ شادی ام تو

با این غوغا وُ مدهوشی خوشم من

**************************

از نَیی نوگُله 3  دیدم نهانی

نوربندییهِ 4  نمایی یارِ جانی

دیلیم توخته نکد  5  دیدوم دَ بانه

جَلَگ وَری 6  دیدِه خو 7  بارِ ثانی

**************************

دَ اَینه توخ کیدوم  8  آرام و حیرو *

جَلَگ وری اماد یک مایی تابو 9

موسخیندی کَد 10  سونیم، تا چیم به هم خورد

نمایو شد بسه، وُویِم چو بارو 11

**************************

1-       دیدوو خانودو : نوع آوازخوانی سنتی هزاره گی که بیشتر بین هزاره های ولسوالی جاغوری مروج است.

2-  شیشتو: نشستن

3- نیی نوگُله: نیی (گوشه، پنهانی) نوگُله: نوع شال سر که استفاده ازان در هزارجات معمول است

4- نوربندی: زیبایی

5- دیلیم توخته نکد: دلم طاقت نکرد  *** دَ بانه: به بهانه

6- جَلَگ وَری : یک نظر در یک چشم به هم زدن    7-  دیدِه خو: یار خود را

8-  توخ کیدوم: دیدم  *** حیرو: حیران  9- مایی تابو: ماهی تابان

10-  موسخیندی کد: لبخند زد *** سونیم: به طرفم *** چیم: چشم

11- بسه: بار دیگر، بازهم *** وُویم: اشکم *** چو بارو: مثل باران

تکیه کیدوم گوشِه قَلایِ دیده 1

گردونِ کیلُ و چیم دَ رایِ دیده 2 

موره مِیه 3  یکریز 4 ، از پیشِ چیم مه

خندایِ ناب، گلِ سیمایِ دیده

**************************

پنج سال و داروزه خِیشی شدوم ما 5

خِیشی با گل بچه پَششی 6  شدوم ما

خودیم دَ بوروری 7 ، دیدیم   دَ لندن

دیل بیرو 8 ، گیجُ و وسوسی شدوم ما

**************************

تامُو شد 9  سفرِ تانایِ دیده 10 

صبا بخیر موروم  دَ رایِ دیده 11

خدایا! امشَو  12  رَ  زودتر صبا کو

دیل خُو میلوم  13  دَ پیشی پایِ دیده

*************************

تامُو شد فراقُ و غمای تو اَلَی  14

صبا بخیر مییوم دَ رای تو اَلَی

قرار دَ دیل نِییه  15   ز شوقِ دیدار

تا بوسم خاکِ قَدَمای تو اَلَی

*************************

1-قلای دیده: حویلی یار

2-       گردونی کیل: گردنِ کج *** چیم دَ رای دیده : چشم به راه  یار

3-       موره میه : رفتن و آمدن

4-       یکریز: تکراراً، پی هم

5-       دا روزه : ده روز است *** خیشی شودوم ما: نامزد شدم من

6-       گل بچه : پسر خوب ***  پَششی: نام یک منطقه در ولسوالی جاغوری

7-       بوروری: نام منطقه ی هزاره نشین در شهر کویته پاکستان *** دیدیم: یارم

8-       دیل بیرو: پشیمان ( دراین دوبیتی به معنی  نگران، پریشان)

9-       تامو شد: به پایان رسید، ختم شد 

10-   تانای دیده : تنهای یار

11-   موروم: میروم *** دَ رای: در راهی

12-   امشو : امشب

13-   میلوم: میگذارم

14-   اَلَی : یار، عزیز

15-   نِیه : نیست

دیدیمَه که پَس رافت پیشمُو شودوم 1  ما

روانِه کوتَلِ لُومُو 2  شودوم ما

ندیدوم جایِ پایُ و سایَه یِ او

آخ که از سوزِ دیل تامو شودوم ما

**************************

اَلَی آتیم 3  صبا بِیری نَه مارَه 4

بِیری دَ ملکِ جاغوری نَه مارَه

دیل مه نِییه دَزُو 5، قد گیمِ دیل مه 6

کوتیوبار 7 ، پاسی بخت ریی نه 8  ماره

**************************

بَلِه سه امباغ 9 داد ماره، اَبغی مه 10

سرازما کیته یَه 11  بیست سال، بَچی مه

یَگُو وخت مینگیرنوم 12 ، شوی ریش سفید خُو

مِیه دَ یاد، امو مرحوم بابی مه 13

**************************

لالیم از گَلِه 14 از ما شده بَییُو 15

با دالر، شیربا وُ صد لاته پیرو 16

قنجیغیم اَید نَکد 17 ، یک تُره 18 ، یک روز

بَل کَد 19 داد ماره بَلدِه خانه بیرو 20

**************************

1-      پیشمو شودوم: پشیمان شدم

2-      کوتل لومو: کوتل لومان ( لومان نام منطقه ایست در ولسوالی جاغوری)

3-      اَلَی : عزیزم  ***  آتیم : پدرم

4-      بیری نه: عروس میسازد *** ماره : من را

5-      دیل مه نیه دزو: دلم نیست به او ( دوستش ندارم)

6-      قد گیم دیل مه : با آرمان های دلم

7-      کوتیوبار : اندوهگین،  غمبار

8-      پاسی بخت : ازدواج کردن *** ریی نه : روان میکند ( در خانه بخت روان کردن)

9-      بَلِه : بالای ***   امباغ : چند زنی (4-1) که یک شوهر مشترک داشته باشند، امباق همدیگر نامیده میشوند

10-   ابغی مه : کاکایم، عمویم

11-   سر از ما کیته یه : سر من بزرگتر است

12-   یگو وخت مینگیرنوم : یگان وقت میبینم

13-   بابی مه : پدر کلانم

14-   گَلَه : مقدار پول نقد که فامیل  عروس در زمان ازدواج دختر و دامادشان از داماد یا فامیل پسر اخذ میکند و در عوض عروس باخود در خانه شوهر جهاز میبرد.

15-   بَییُو : پروتمند، پولدار

16-   شیربا : شیربها *** لاته پیرو : چادر و  پیراهن

17-   قنجیغیم : همرایم، با من *** اَید نکد : مشوره نکرد، نگفت

18-   یک تُره : یک کلمه، یک حرف

19-   بَل کد : بلند کرد مثل یک شی، بالا کرد

20-   بلده : برای *** خانه بیرو : خانه خراب، یا مردی که یک بار زندگی مشترک اش از هم پاشیده بنابر هر دلیلی که باشد.

مسلمانا! مایوم  1  چو مورغِ بریان

که میسوزم دَ اِی 2  آتیشی سوزان

گرفتند گَلَه وُ بر من خریدند

یک دنیا درد وُ داغ، یک عمر گریان

************************

پولُ و دارایی پَگشی 3  بیوفایه

وگر دینارُو درهم یا طیلایه

بیدار ویجدانخُو بالتر 4  زین دویی که

امروز مالک شی تو، صبا دیگایه  5

************************

بچِه مردک  6، کوتیوبارونَه ماره 7

مَنِه سیالو  8، منت بارو نَه 9  ماره

ایخُو شوی نِیه بَل، دوشمونی جانه 10

چپاک چَپچِی 11 ، لَغه بارو نَه ماره 12

************************

بچه ابغه  13   ستم بسیار کیدی تو 14

ماره دیلخور، زارو بیمار کیدی تو

یکروز مردِ وفاداری نبودی

دیل و جیگر کَلو  15  خونبار کیدی تو

************************

مَردَکِ 16  بدبیتور 17 رَ چی کنوم ما 18

چنگَلِ پور زنبور رَ چی کنوم ما

سُوانِ 19  دیل و عمرَه مَردَکِ بد

دَ چیم  20  زخمِ ناسور رَ چی کنوم ما

*************************

1-      مایوم : منم، من هستم

2-      دَ اِی : در این

3-      پگشی : در کُل، همه اش، کاملاً

4-      بیدار : بدار! *** ویجدان خُو: وجدان اترا *** بالتر : بالاتر

5-      دیگایه : دیگران است

6-      بچه مردک : خطاب به شوهر (بچه مردکه)

7-      کوتیوبارو : غمزیر، اندوه باران *** نه: میکند، میسازد *** ماره : من را

8-      منه سیالو : در میان رقیبان

9-      منت بارو  نه : منت باران میکند

10-   ایخو شوی نیه: ولی این شوهر نیست *** بَل دوشمونی جانه : بلکه دشمن جان است

11-   چپاگ : سیلی *** چپچی: زدن

12-   لغه بارو : با سر پا یا با پا  زدن کسی و یا چیزی

13-   بچه ابغه: پسر کاکا (  دراین دوبیتی خطاب به شوهر که پسر کاکای زن  نیز هست)

14-   ستم بسیار کیدی: ستم بسیار کردی

15-   کَلو : بسیار زیاد، خیلی

16-   مردک: شوهر

17-   بدبیتور : وِل گرد، بیکاره، بد قیافه، بداخلاق

18-   چی کنوم ما : چه کنم من

19-   سوان : سوهان

20-   دَ چیم : در چشم

کَلُو 1 ، دوخترِ ابغیم خمتمایه 2

که شویشی خوش اخلاق و خوشنمایه

گردونِ کیل از بخت بد بنالم

بیجیرگه  3، بدبیتور نصیبِ مایه

*************************

اَلَی دیده، آردَم کِه قار موکونی 4

گُلایی  5  محبت رَه خار موکونی

پیشنِه تو توروشَه  6  وُ لب تو اَوزو  7

دیل رَ از زندگی بیزار موکونی

************************

با اِی عادت خُو قاتِی شونی وَیرُو  8

خودتو قَدما  9، دُومِ چیم تو دَ دیگرو 10

تو ره که دیدوم با اِی چیم چرانی  11

محاله، دوروزَم  12 با ما بمانی

************************

1-      کَلُو : خیلی زیاد

2-      دختر ابغه : دختر کاکا ***  خمتما : مغرور بودن برای داشتن چیزی *** یه : است

3-      بیجیرگه : بد قیافه

4-      آردم : هر لحظه، هر دم *** قارموکونی: قهر میکنی

5-      گلایی : گل های

6-      پیشنه تو توروشه : پیشانه ات ترش است

7-      اَوزو: آویزان

8-      قاتی : همراه ، یکجا، باهم  *** شونی ویرو : ویران شوی

9-      خود تو قد ما: خودت با من

10-   دُومِ چیم تو : گوشه چشم ات *** دَ دیگرو: به دیگران

11-   چیم چرانی : چشم پرانی یا اشاره با چشم مثل چشمک زدن

12-   دوروزم : دو روز هم

دوبیتی های عامیانه ی هزاره گی

قدِ سروِ چنارشی بی نظیره

دو چشمایِ خمارشی بی نظیره

دیستا بَل گوش دَیدوو خاندیشی 1  نوربند

شیشتونی 2  باوقارشی بی نظیره

**************************

به نازِ چشمِ مستت مدهوشم من

به دل غوغا به پاست لیک، خاموشم من

مرامِ زندگی وُ شادی ام تو

با این غوغا وُ مدهوشی خوشم من

**************************

از نَیی نوگُله 3  دیدم نهانی

نوربندییهِ 4  نمایی یارِ جانی

دیلیم توخته نکد  5  دیدوم دَ بانه

جَلَگ وَری 6  دیدِه خو 7  بارِ ثانی

**************************

دَ اَینه توخ کیدوم  8  آرام و حیرو *

جَلَگ وری اماد یک مایی تابو 9

موسخیندی کَد 10  سونیم، تا چیم به هم خورد

نمایو شد بسه، وُویِم چو بارو 11

**************************

1-       دیدوو خانودو : نوع آوازخوانی سنتی هزاره گی که بیشتر بین هزاره های ولسوالی جاغوری مروج است.

2-  شیشتو: نشستن

3- نیی نوگُله: نیی (گوشه، پنهانی) نوگُله: نوع شال سر که استفاده ازان در هزارجات معمول است

4- نوربندی: زیبایی

5- دیلیم توخته نکد: دلم طاقت نکرد  *** دَ بانه: به بهانه

6- جَلَگ وَری : یک نظر در یک چشم به هم زدن    7-  دیدِه خو: یار خود را

8-  توخ کیدوم: دیدم  *** حیرو: حیران  9- مایی تابو: ماهی تابان

10-  موسخیندی کد: لبخند زد *** سونیم: به طرفم *** چیم: چشم

11- بسه: بار دیگر، بازهم *** وُویم: اشکم *** چو بارو: مثل باران

تکیه کیدوم گوشِه قَلایِ دیده 1

گردونِ کیلُ و چیم دَ رایِ دیده 2 

موره مِیه 3  یکریز 4 ، از پیشِ چیم مه

خندایِ ناب، گلِ سیمایِ دیده

**************************

پنج سال و داروزه خِیشی شدوم ما 5

خِیشی با گل بچه پَششی 6  شدوم ما

خودیم دَ بوروری 7 ، دیدیم   دَ لندن

دیل بیرو 8 ، گیجُ و وسوسی شدوم ما

**************************

تامُو شد 9  سفرِ تانایِ دیده 10 

صبا بخیر موروم  دَ رایِ دیده 11

خدایا! امشَو  12  رَ  زودتر صبا کو

دیل خُو میلوم  13  دَ پیشی پایِ دیده

*************************

تامُو شد فراقُ و غمای تو اَلَی  14

صبا بخیر مییوم دَ رای تو اَلَی

قرار دَ دیل نِییه  15   ز شوقِ دیدار

تا بوسم خاکِ قَدَمای تو اَلَی

*************************

1-قلای دیده: حویلی یار

2-       گردونی کیل: گردنِ کج *** چیم دَ رای دیده : چشم به راه  یار

3-       موره میه : رفتن و آمدن

4-       یکریز: تکراراً، پی هم

5-       دا روزه : ده روز است *** خیشی شودوم ما: نامزد شدم من

6-       گل بچه : پسر خوب ***  پَششی: نام یک منطقه در ولسوالی جاغوری

7-       بوروری: نام منطقه ی هزاره نشین در شهر کویته پاکستان *** دیدیم: یارم

8-       دیل بیرو: پشیمان ( دراین دوبیتی به معنی  نگران، پریشان)

9-       تامو شد: به پایان رسید، ختم شد 

10-   تانای دیده : تنهای یار

11-   موروم: میروم *** دَ رای: در راهی

12-   امشو : امشب

13-   میلوم: میگذارم

14-   اَلَی : یار، عزیز

15-   نِیه : نیست

دیدیمَه که پَس رافت پیشمُو شودوم 1  ما

روانِه کوتَلِ لُومُو 2  شودوم ما

ندیدوم جایِ پایُ و سایَه یِ او

آخ که از سوزِ دیل تامو شودوم ما

**************************

اَلَی آتیم 3  صبا بِیری نَه مارَه 4

بِیری دَ ملکِ جاغوری نَه مارَه

دیل مه نِییه دَزُو 5، قد گیمِ دیل مه 6

کوتیوبار 7 ، پاسی بخت ریی نه 8  ماره

**************************

بَلِه سه امباغ 9 داد ماره، اَبغی مه 10

سرازما کیته یَه 11  بیست سال، بَچی مه

یَگُو وخت مینگیرنوم 12 ، شوی ریش سفید خُو

مِیه دَ یاد، امو مرحوم بابی مه 13

**************************

لالیم از گَلِه 14 از ما شده بَییُو 15

با دالر، شیربا وُ صد لاته پیرو 16

قنجیغیم اَید نَکد 17 ، یک تُره 18 ، یک روز

بَل کَد 19 داد ماره بَلدِه خانه بیرو 20

**************************

1-      پیشمو شودوم: پشیمان شدم

2-      کوتل لومو: کوتل لومان ( لومان نام منطقه ایست در ولسوالی جاغوری)

3-      اَلَی : عزیزم  ***  آتیم : پدرم

4-      بیری نه: عروس میسازد *** ماره : من را

5-      دیل مه نیه دزو: دلم نیست به او ( دوستش ندارم)

6-      قد گیم دیل مه : با آرمان های دلم

7-      کوتیوبار : اندوهگین،  غمبار

8-      پاسی بخت : ازدواج کردن *** ریی نه : روان میکند ( در خانه بخت روان کردن)

9-      بَلِه : بالای ***   امباغ : چند زنی (4-1) که یک شوهر مشترک داشته باشند، امباق همدیگر نامیده میشوند

10-   ابغی مه : کاکایم، عمویم

11-   سر از ما کیته یه : سر من بزرگتر است

12-   یگو وخت مینگیرنوم : یگان وقت میبینم

13-   بابی مه : پدر کلانم

14-   گَلَه : مقدار پول نقد که فامیل  عروس در زمان ازدواج دختر و دامادشان از داماد یا فامیل پسر اخذ میکند و در عوض عروس باخود در خانه شوهر جهاز میبرد.

15-   بَییُو : پروتمند، پولدار

16-   شیربا : شیربها *** لاته پیرو : چادر و  پیراهن

17-   قنجیغیم : همرایم، با من *** اَید نکد : مشوره نکرد، نگفت

18-   یک تُره : یک کلمه، یک حرف

19-   بَل کد : بلند کرد مثل یک شی، بالا کرد

20-   بلده : برای *** خانه بیرو : خانه خراب، یا مردی که یک بار زندگی مشترک اش از هم پاشیده بنابر هر دلیلی که باشد.

مسلمانا! مایوم  1  چو مورغِ بریان

که میسوزم دَ اِی 2  آتیشی سوزان

گرفتند گَلَه وُ بر من خریدند

یک دنیا درد وُ داغ، یک عمر گریان

************************

پولُ و دارایی پَگشی 3  بیوفایه

وگر دینارُو درهم یا طیلایه

بیدار ویجدانخُو بالتر 4  زین دویی که

امروز مالک شی تو، صبا دیگایه  5

************************

بچِه مردک  6، کوتیوبارونَه ماره 7

مَنِه سیالو  8، منت بارو نَه 9  ماره

ایخُو شوی نِیه بَل، دوشمونی جانه 10

چپاک چَپچِی 11 ، لَغه بارو نَه ماره 12

************************

بچه ابغه  13   ستم بسیار کیدی تو 14

ماره دیلخور، زارو بیمار کیدی تو

یکروز مردِ وفاداری نبودی

دیل و جیگر کَلو  15  خونبار کیدی تو

************************

مَردَکِ 16  بدبیتور 17 رَ چی کنوم ما 18

چنگَلِ پور زنبور رَ چی کنوم ما

سُوانِ 19  دیل و عمرَه مَردَکِ بد

دَ چیم  20  زخمِ ناسور رَ چی کنوم ما

*************************

1-      مایوم : منم، من هستم

2-      دَ اِی : در این

3-      پگشی : در کُل، همه اش، کاملاً

4-      بیدار : بدار! *** ویجدان خُو: وجدان اترا *** بالتر : بالاتر

5-      دیگایه : دیگران است

6-      بچه مردک : خطاب به شوهر (بچه مردکه)

7-      کوتیوبارو : غمزیر، اندوه باران *** نه: میکند، میسازد *** ماره : من را

8-      منه سیالو : در میان رقیبان

9-      منت بارو  نه : منت باران میکند

10-   ایخو شوی نیه: ولی این شوهر نیست *** بَل دوشمونی جانه : بلکه دشمن جان است

11-   چپاگ : سیلی *** چپچی: زدن

12-   لغه بارو : با سر پا یا با پا  زدن کسی و یا چیزی

13-   بچه ابغه: پسر کاکا (  دراین دوبیتی خطاب به شوهر که پسر کاکای زن  نیز هست)

14-   ستم بسیار کیدی: ستم بسیار کردی

15-   کَلو : بسیار زیاد، خیلی

16-   مردک: شوهر

17-   بدبیتور : وِل گرد، بیکاره، بد قیافه، بداخلاق

18-   چی کنوم ما : چه کنم من

19-   سوان : سوهان

20-   دَ چیم : در چشم

کَلُو 1 ، دوخترِ ابغیم خمتمایه 2

که شویشی خوش اخلاق و خوشنمایه

گردونِ کیل از بخت بد بنالم

بیجیرگه  3، بدبیتور نصیبِ مایه

*************************

اَلَی دیده، آردَم کِه قار موکونی 4

گُلایی  5  محبت رَه خار موکونی

پیشنِه تو توروشَه  6  وُ لب تو اَوزو  7

دیل رَ از زندگی بیزار موکونی

************************

با اِی عادت خُو قاتِی شونی وَیرُو  8

خودتو قَدما  9، دُومِ چیم تو دَ دیگرو 10

تو ره که دیدوم با اِی چیم چرانی  11

محاله، دوروزَم  12 با ما بمانی

************************

1-      کَلُو : خیلی زیاد

2-      دختر ابغه : دختر کاکا ***  خمتما : مغرور بودن برای داشتن چیزی *** یه : است

3-      بیجیرگه : بد قیافه

4-      آردم : هر لحظه، هر دم *** قارموکونی: قهر میکنی

5-      گلایی : گل های

6-      پیشنه تو توروشه : پیشانه ات ترش است

7-      اَوزو: آویزان

8-      قاتی : همراه ، یکجا، باهم  *** شونی ویرو : ویران شوی

9-      خود تو قد ما: خودت با من

10-   دُومِ چیم تو : گوشه چشم ات *** دَ دیگرو: به دیگران

11-   چیم چرانی : چشم پرانی یا اشاره با چشم مثل چشمک زدن

12-   دوروزم : دو روز هم

در جدّی¬بودن امر مبتذل

علی امیری

   ابتذال بد است. ابتذال واقعاً بد است، حتی اگر ما موضع اگزیستاسیالیستی بگیریم و ابتذال را به مثابه بخشی از وضعیت وجودیِ روزمره­ی خود در نظر آوریم. ابتذال نه امر ستوده است و نه تحت هیچ شرایطی قابل ستایش. قاعده این است که از ابتذال باید پرهیخت و نباید با آن درآویخت.

   با این حال اما، مثل هر مورد دیگر، استثنایی وجود دارد که در آن رویارویی با ابتذال، یک ناگزیری است و بایستی آن را جدی گرفت. کی و در کجا باید ابتذال را جدی گرفت؟ همین اکنون و در همین­جا. عدّه­ای از ما از دموکراسی می­ترسند، عده­ی کمتری شدیداً متنفرند و دسته­ای عمیقاً به آن دلبسته و وابسته­اند. این گروه سوم، عمدتاً تصور رمانتیک و خیال پروریده از دموکراسی دارند. دموکراسی در نظر آنها گونه­ی وضعیت بهشتی است: سرشار از شادی و شور و حور و قصور. به پندار اینان، در آرمان شهر دموکراسی نه از فقر و فاقه خبری است و نه از منع و زندان اثری. این جماعت وقتی که می­بینند دموکراسی افغانی آغاز آکنده از توهم و فریب و افتضاح و ابتذال دارد، خسته و افسرده، یا دامن درمی­کشند و به گوشه­ای می­خزند و یا اکت و ادای روشنفکرانه درمی­آورند و در برج عاجی از توهم خود ساخته سکونت می­کنند و یا در نکوهش ابتذال داد سخن در­می­دهند، دموکراسی را فریب و توهم می­خوانند و از اینکه بعد از هفت سال نه با آب گوارای دموکراسی که با سراب ناگوار ابتذال مواجه می­شوند، شکوه سر می­دهند.

   اما، این نکته اغلب فراموش می­شود که آغاز هر چیزی، آغاز با چیزی است: تاریخ بشر با گناه و هبوط آغاز می­شود، تمدن با خودآگاهی و دین با بیداری دردناک وجدان. فلسفه با حیرت آغاز شد، مدرنیته با بلوغ بشر شروع گردید و عصر جدید (بنا بر برخی روایت­ها) با معامله­ی فاوستی انسان و اهریمن. دموکراسی­ها نیز آغازهای متفاوت داشته­اند. در فرانسته انقلاب و بناپارتیسم آغاز حرکت به سوی جمهوری شد؛ در انگلستان اصلاحات و اندیشه­های محافظه­کارانه نقطه­ی عزیمت دموکراسی بود و در آمریکا جنگ. پیش­درآمد دموکراسی آلمانی نه جمهوری وایمار که تجربه­ی دهشتناک نازیسم بود.

   و در خارج از اروپا ژاپن و ترکیه ناسیونالیزم را محمل دموکراسی و معبر ورود به آن ساختند و هندی­ها از عدم خشونت آغاز کردند و امروز به خشونت­های حزب بی جی پی ،که لازمه وزایده­ی دموکراسی است، رسیده­اند؛ و بعید نیست که چین، چنانکه از سوسیالیزم به سرمایه­داری عبور کرده است، از توتالیتاریسم به دموکراسی نیز عبور  کند.

   اما، در این میان افغانستان با ابتذال شروع کرده است. هفت سال پیش که ما شروع کردیم به ساختن نظام نو و نوشتن قانون اساسی، هم مبتذل شده بودیم و ابتذال بر سراسر زندگی ما حکم­روایی داشت. سی سال جدل، ما را چار کم­خونی شدید کرده بود.

نه انگیزه­ی مقدسی در قلب هیچ یک از ما می­تپید و نه خون صافی در رگ­های ما روان بود و نه حتی کلام  پاکی در زبان ما جاری می­گشت. افغانستان به مزبله­ی ایدئولوژی­ها بدل گشته بود. همه چیز در اینجا استحاله می­شد و دود شده به هوا می­رفت. مارکسیسم به احمدیزم قلب ماهیت داد، سوسیالیزم از اتنوسنتریسم سردرآورد، لیبرالیسم افغانی در حد یک الیناسیون فرهنگی خلاصه می­شد و اسلامیزم سر از وندالیسم درآورده بود. نه تنها همه­ی سکه­های رایج ایدئو لوژی زمان، عیار خود را در افغانستان از دست داده بود که ناسیونالیزم ناشی و نوکار این کشور نیز کلیشه­ی نخ­نما گشته بود. دیگر نه تاریخ پنج­هزارساله­ حسن افتخار کسی را برمی­انگیخت، نه از داشتن پته­خزانه احساس داشتن «گنج نهان» به کسی دست می­داد. نه طاق ظفر ، حس ظفرمندی در ما ایجاد می­کرد و نه جشن استقلال به مااحساس آزادی می­داد. و دیگر بهتر است که از گذشته­ی فرهنگی خویش اصلا یادی نکنیم که به قول گادامر چونان «یادگار­های گنگی»کاملا با ما بیگانه بود. نه مثنوی می­توانست در روح بی­رمق ما شراب عرفان بریزد و نه شهنامه می­توانست در رگ های افسرده­ی ما خون حماسه تزریق کند. نه از فقه بوحنیفه­ ما را بهره­ای حاصل بود و نه از فلسفه­ی بوعلی.

   بدین سان ما در وادی میان گذشته و آینده قرار داشتیم، با 30 سال تجربه­ی سرشار از خار و خنجر و خشم و خون و خشونت. دل کنده از آسمان و ناامید از زمین، سرِ خالی از آرمان و سینه خالی از یقین، مردود از هر دربار و مردد در هر کار، مظنون به هر کس و مشکوک به هر چیز. عصر بی­برگ و نوایی فرا رسیده بود. دیگر نه آرمانی در کار بود و نه ایمانی و هیچ دلواپسی نبود جز لقمه­ی نانی. انگیزه جز شکم و محرکی جز غریزه وجود نداشت. بدین سان ما در هاویه­ی ابتذال هبوط کرده بودیم و ابتذال به صورت تام و تمام در سراسر زندگی ما مستولی شده بود. و این ابتذال نقطه­ی عزیمت ما به سوی دموکراسی است. در چنین پس­زمینه­ای رفتن به دموکراسی بدون رویارویی با ابتذال ناممکن است. آنانی که از ابتذال شکوه دارند، قصد دارند که با دموکراسی در عالم ملکوت مواجه شوند. دموکراسی با امر واقع پیوند دارد و اکنون هیچ امر واقعی، واقعی­تر از ابتذال وجود ندارد. اگر می­خواهیم، دموکراسی را جدّی بگیریم، امر واقع (ابتذال) را نیز باید جدی بگیریم. برای تحقق امر دموکراتیک، باید شهامت رویارویی با امر مبتذل را داشته باشیم. تنزّه­طلبی­های روشنفکرانه، ما را از امر مبتذل رها نمی­کند، اما می­تواند به دموکراسی آسیب برساند. پس ابتذال را جدی بگیرید. با فرار از ابتذال نمی­توان بر آن غلبه کرد، بلکه با غوطه­خوردن در آن است که می­توان بر آن چیره شد.

   ما شاید از ابتذال فرار کنیم. اما ابتذال جدی­ترین چیز زندگی امروز ما است. ما در درون ابتذال دست و پا می­زنیم ، در عصر ابتذال زندگی می­کنیم و خود نیز، همه، کم و بیش مبتذل هستیم. از رییس جمهور تا کاندیدای ریاست­جمهوری، از رسانه تا روشنفکر، از روزنامه­نگار تا سیاستمدار. هر نوع فرار از ابتذال خود به کمک ابتذال دیگر صورت می­گیرد. ابتذال نشانه­ی زمانه و تقدیر روزگار ما است. ما چه بخواهیم چه نخواهیم داغ ننگ ابتذال بر پیشانی ما خورده است. ابتذال بد است، اما جدی است و جدی­تر از ابتذال در زندگی امروزمان چیست؟ مبتذل­ترین چیز، در این عصر ابتذال این است که ما امر مبتذل را جدّی نگیریم.